Finike: Temelleri milattan önce atılan bir marina

Setur Marinas Finike’nin hikâyesi dünyada marinacılığın başlamasından çok daha eskiye uzanıyor. Milattan önce inşa edilen antik liman şekil değiştire değiştire sonunda bugünkü limana ve marinaya dönüşüyor.

Eda Selçuk, Setur Marinas Finike Ön Büro Temsilcisi

Finike (Phoinikos) eski çağlarda Anadolu’nun, Likya olarak adlandırılan bölgesinin önemli bir liman kenti. Kentin ilk kurulduğu yer de İskele Mahallesi. Günümüze ulaşan Finike limanı, antik çağlardan beri var olan bu ilk yerleşim yerinin içinden geçen, kanal ve debisi yüksek ancak hızı düşük bir dere olan Acıçay’ın denize döküldüğü yerde. Bu çay ve çayağzı asırlar boyunca pek çok topluluğa, yük indirme ve bindirme olanağı sunmuş, liman işlevi görmüş.

Bu önemli limanın tarih sahnesinde gözden düştüğü ve unutulduğu dönemler de var. Fakat 1910’lu yıllarda şehirde portakal üreticiliğinin artmaya başlaması 1927 yılında, burada mendirek olmadan tahta bir iskele kurulmasına vesile olmuş. Bu tahta iskeleye yanaşan yük gemileriyle, dut ya da incir ağaçlarından yapılma sandıklarda, Finike-İstanbul arasında portakal taşımacılığı yapılır, yolculuk 7 ila 10 gün sürermiş. Mavna lodosa yakalandığı zaman kaptan Çanakkale’den telgraf çekerek taşınan mallar hakkında bilgi verirmiş. Telgrafta çoğunlukla şu mesaj okunurmuş: ‘’Güvertede mal çürüdü. Mahzendekilere rast gele!’’

Tahta iskelenin yetersiz kalmasıyla birlikte, 1942 yılında, yine aynı yere bu sefer demir ayaklar üzerine beton bir iskele yapılır. Bu beton iskeleye yüksek tonajlı yük gemileri yanaşır ve ambarlardaki gübre iskeleye kadar çıkan kamyonlara yüklenip şehir içerisine taşınır. Mesela, Zonguldak maden ocaklarının açılışında kullanılan maden direkleri, Bey Dağları’ndan kesilen ağaçlardan yapılıp, Finike limanından götürülmüştür.

Gün gelir, yüksek tonajlı yük gemilerinin yanaştığı beton iskele de yetersiz kalır. 1956 yılında, Bayındırlık ve İskan Bakanlığı’na bağlı Demiryolları, Limanlar ve Hava Meydanları İnşaatı Genel Müdürlüğü (DLH) tarafından modern Finike limanının ilk temelleri atılır. Önce büyük beton iskelenin yapısı sağlamlaştırılır, sonra deniz doldurularak ana mendirek ve tali mendirek inşa edilir. Bu çalışma, balıkçı teknelerinin de yanaşmasına olanak sağlayacak bir rıhtımın eklenmesiyle 1970 yılında tamamlanır.

Liman yük gemilerinin yanaştığı, balıkçı teknelerinin fırtınalı havalarda sığındığı bir yerken yavaş yavaş yabancı yatçıların uğrak noktası haline gelir. Yatçıların ve balıkçıların vakitlerini geçirdikleri balıkçı barınağının ve liman başkanlığının bulunduğu ilk yapıda limanın adı ‘’Finike İskelesi ve Balıkçı Limanı’’ olarak yazar. 1985 yılına kadar Türkiye Denizcilik İşletmeleri Genel Müdürlüğü’nce (TÜDEK) işletilen liman Finike Belediyesi’ne devredilir.

Limanın yabancı yatların uğrak noktası olması ve ihtiyaçlara karşılık vermesi adına 1992 yılında DHL tarafından yeni bir inşaat başlatılır. Akıntıların sonucunda liman içinin derinliğinin azalması nedeniyle ana ve tali mendirekler uzatılır ve limanın girişi daha da daraltılır. Bir kara park sahası oluşturmak için deniz büyük beton iskeleden itibaren doldurularak aradaki alan tali mendirekle birleştirilir. Ayrıca bugün marina ofisinin ve porthole’un bulunduğu kısım için deniz doldurulur. Bütün bu çalışmalar 1997 yılında tamamlanır ve o tarihte Setur Marinaları 25 yıllık işletme hakkını alarak limanı marina olarak işletmeye başlar.

Zaman içinde yapılan yenilemelerle, marina yatçıların hem konaklayıp hem de yaşadıkları, yılın 365 gününü teknesinde geçirdikleri ‘’liveaboard’’ olarak adlandırılan bir yaşam merkezine dönüştürülür. 1998 yılının Şubat ayında hizmete giren 72 tonluk travel lift’le başlanan kışlama ve çekek hizmetleri bölgede önemli bir ihtiyacı gidermektedir. Çoğunluğu yabancı bayraklı özel yatların, bölgede turistik faaliyet gösteren ticari teknelerin ve büyük tonajlı balıkçı teknelerinin çekek ve bakım ihtiyaçları burada karşılanmaktadır. 2000 yılında diğer üstyapı ünitelerinin inşasına başlanır ve 2002 yılında marina bugünkü halini alır.

Bugün Finike Limanı içerisinde, 37 metreye kadar teknelerin bağlanabildiği üç büyük iskelesi, üç rıhtımı, 300 tekne için deniz üstü, 100 tekne için kara park sahası olan Setur Finike Marina ile Liman Başkanlığı, Gümrük Ofisi ve Pasaport kontrol merkezi bulunuyor. Pek çok yat hizmeti sunan ticari dükkanların yanı sıra bir balıkçı barınağı, Sahil Güvenlik Komutanlığı ve tali mendirek üzerinde yakıt ikmalini karşılayacak Opet istasyonu yer alıyor. Bu tali mendirek Finike Belediyesi tarafından yürüyüş yapılabilen bir kordon yolu haline getirildi. Denizcilik Bayramı (diğer bir adıyla Kabotaj Bayramı) 1 Temmuz 1926 yılından beri Finike limanında farklı etkinliklerle kutlanmaya devam ediyor.

Finike limanı eski çağlardan beri bütün deniz sevdalılarına korunaklı bir yuva olmayı sürdürüyor.