Pek çok alan argosu gibi denizci argosu ya da lingosu da kendine özgü deyimlerden ve deyişlerden oluşan özel bir dildir. İtalyanca ve Lingua Franca’dan fazlasıyla etkilenmiştir ve yüzyıllar boyunca tayfanın kendi arasında gizlice anlaşmalarına hizmet etmiştir. O kadar gelişmiştir ki, bazen bir denizcinin ne dediğini sadece, denizci argosuna hakim başka bir denizci anlayabilir. Konuya aşinalığınızı ölçebilmeniz için burada bir denizcinin anlattığı olayı paylaşıyoruz. Tabii, abliyi bırakacağınızı düşünerek metnin sonuna bir de sözlük ekliyoruz.

 

“O dönem alargadayım. Anlayacağın abliyi bırakmışım, bütün gün sokak sokak geziyorum. Bizim bir çaça var, ona denk geldim. Baktım vapur olmuş, orsa poca gidiyor. Seslendim duymuyor, hemen yelkenledim, yakaladım. Borda borda giderken anlattı. Seferden döner dönmez, bir kahvehaneye gitmiş. Önce durum vaziyeti iskandil etmiş, gidip güverteye oturmuş. Paçaroz gargı etmiş. Biraz toplamış da. Bir yandan bir bandırasızla sohbete dalmış. Belli ki anaforcu, zifos. Adam bizimkine iskele yapmış ama bizimki anlamamış. Bir ara lavaboya gitmiş, ceketi sandalyede bırakmış. Gelmiş bakmış adam palamarı koparmış, ceket de gitmiş. Anlayacağınız kaşkaval yemiş. Tek hatırladığı, adam dümen burunmuş. Masadakiler de patalyaymış. Bu çaça zamanında yüzdürmüştü beni ama haline acıdım. Bakındım etrafa ama takaturist bulamadım, girdim koluna siga siga evine götürdüm. Üç beş kuruş kamanço ettim, tabii alabandayı da çektim. Kapıdan çıkarken duydum, şarkı söylüyordu.”

 

 

KAVRAM ANAHTARI:

Alargada olmak = İşsiz güçsüz gezmek

Abliyi bırakmak = Ne yapacağını şaşırmak

Çaça = Usta denizci

Vapur = Sarhoş

Orsa poca = Bata çıka, sarhoş yürüyüşü

Yelkenlemek = Aceleyle koşarak gitmek

Borda borda = Yan yana

İskandil etmek = Dikkatle gözlemek

Güverte = Barbut masası

Paçaroz gargı etmek = Tüm parasını koymak

Bandırasız = Serseri

Anaforcu = Beleşçi

Zifos = Aşağılık kişi

İskele yapmak = Çıkar amaçlı yakınlık kurmak

Palamarı koparmak = Kaçmak

Kaşkaval yemek = Beklenmedik bir anda güç durumda kalmak

Dümen burun = Eğri burunlu

Patalya = Dolandırıcı yardımcısı

Takaturist = Motorlu araç, otomobil

Yüzdürmek = İşten atmak

Siga siga = Ağır ağır

Kamanço etmek = Vermek, aktarmak

Alabandayı çekmek: Fena halde azarlamak

 

 

KAYNAKÇA:

Büyük Argo Sözlüğü, Hulki Aktunç, Yapı Kredi Yayınları, 2020

 

Denizcilik Terimlerinden Argoya Geçen Söz Varlığı, Zahide Parlar, Araştırma Makalesi, Aralık 2022