Biz onların destekçisiyiz, onlar bizim gururumuz

Rahmi Koç’un en iyi bilinen yanlarından biri denize duyduğu sınırsız tutkudur. Çocuk yaşta Büyükdere’nin balıkçı teknelerinde başlayan bu tutku gün gelir Nazenin IV’le dünya seyahatine dönüşür. Dünyanın farklı köşelerinden toplanan eşyalar ve objeler gün gelir kocaman bir müze olur. Bununla birlikte o hiçbir zaman pratik tekne hayatından uzaklaşmaz. Tekne hayatı üzerine düşünür, tekne adabı üzerine notlar alır ve bunları paylaşmaktan mutluluk duyar. Bu yazıda Rahmi M. Koç’un kaptan ve gemiciler için aldığı notları, onun kendine has ve incelikli üslubuyla okuyacaksınız.

 

  • Her yattan bir kişi nihai sorumludur. Bu şahıs kimse vazifesi, esas tekne seferden dönüp, bağlandıktan sonra başlar;

Umumi temizlik,

Seyirde arıza yapmış cihaz yahut ekipman varsa onların bakımı

Yedek parça alınacaksa, bunların doğru isim ve parça numarasının yazılarak, alınmasının temini.

  • Bakım yapmaya elektrikçi, elektronikçi yahut usta gelecekse, bunlardan zamanında randevu almak ve gelmelerini temin etmek,
  • Teknede yakut ikmalinin tercihen gerek ana makine, gerek dıştan takma motorların ful olması, buna imkân yok ise 3/4' ü olmalı,
  • Teknedeki alet ve edevatın temiz, tertipli ve tamam olmasını sağlamak,
  • Gelecek teknisyenlere göstermek üzere elektrik, su, elektronik şemalarını ve marangoza göstermek üzere de tekne planlarını tamam ve hazır tutmak,
  • Motor, jeneratör, şanzıman bakım ve yapım kataloglarını el altında bulundurmak,
  • Yelken veya tente tamiri varsa, bunları hafta arası yapmak,
  • Lastik bot ve dıştan takma motorların bakımı, tahtaların cilâsı, yağı ve benzininin hazır olması,
  • İşleri yoluna koyduktan sonra teknenin umumi temizliğine geçmek, vernik ve boya işlerini zamanında yapmak,
  • Güverte ve varsa teak’leri örselemeden temizleyecek malzemeyi hazır etmek,
  • Her teknenin 2 at nalı, can simidi ortasında bir fener bulunması ve işler vaziyette olması şarttır. (Simitlerde tekne ismi yazılırsa iyi olur.)
  • Büyük teknelerde cankurtaran botu (her sene kontrolden geçmiş olarak), denize düşenlere atabilmek için iki uzun sopa (denize dik durur ki, uzaktan görülebilsin) ve can yelekleri olması lazım.
  • Yelkenlilerde, kendinizi fena havada bağlamak üzere emniyet kemeri,
  • Teknenin boyuna göre ilk yardım kutusu; en azından deniz tutması, baş ağrısı, kabızlık, ishal, ağrı dindirici, antibiyotik hapları, yara temizleme, yanık ilacı, kulak ve göz ağrılarına karşı damla, diş ağrısı kesici, kırık sabitleştirici tahtalarla bol miktarda gazlı bez ve sargı olması lazım. Tehlikeli güneş yanıklarına karşı bir krem de olursa iyi olur.
  • Teknede daima 3-4 fener bulundurmak, bunların pillerinin taze olmasına dikkat etmek, bakımlarını yapmak gerekir. Bir fenerin gemicide, bir fenerin patronda olmasını sağlamak lazımdır.
  • Radyo, walkman, E1 VHF’i varsa pillerinin yahut şarjlarının tamam olması sağlanmalıdır.
  • Gemicilerin bazıları patron yokken, onun kamarasında yatmayı âdet edinmişlerdir. Bu sureti katiyetle ayıptır ve yapılmaması lâzımdır.
  • Patron yokken, gemicilerin tekneye ahbaplarını doldurmamaları, ölçüyü kaçırmamaları gerekir.
  • Sarı varsa ya her gün parlatmalı yahut da vernik atmalı.

 

 

  • Paslanmazların silinip vazelinlenip hazır hâle getirilmesi lazımdır.
  • Seyire çıkmadan 2 gün evvel, yemek LPG gazı ile yapılıyorsa, bunların tüplerinin dolu ve güvertede olması lâzım. Valflarını iyi kontrol etmek gerekir.
  • Patronun ve misafirlerinin sevdiği tip içkilerin yanında, standart sayılabilecek içkilerin tedarik edilmesi,
  • Seyire çıkmazdan evvel yat sahibesi gıda maddeleri getirecekse, kendisine icabında ilâve liste vermek, malzemelerin gelip yerleştirilmesini kontrol etmek,
  • Gemide daima dayanabilir konserve ve gıda maddesi bulundurmak gerekir.
  • Uzak yola gidilecekse, geminin kâğıtlarının tamam olmasını sağlamak (Cüzdan, liman kâğıdı, ehliyetler vs.)
  • Yurtdışına çıkılıyorsa gidilecek memleketlerin bayraklarını hazır etmek, yedek Türk Bayrağı almak (daima bir ecnebi istiyor, iyi bir jest olur); yat sahibinin forsu varsa hazır ettirmek; teknenin kıçına takılacak bayrağın nizami büyüklükte olmasını sağlamak (Yatlarda her feet boy için bir inç bayrak boyu.)
  • Pasaportlarda gidilecek ülkelerin vizelerinin bulunmasını sağlamak.
  • Kendi üst başını pırıl pırıl hazır etmek: 1 tulum, 1 yağmurluk, 1 rüzgârlık, alt üst çizme, 1 kasket, 3-4 şort, 1 jean, bol tişört, 1 boyunlu yünlü kazak, 1 tekne için, 1 tekne dışı ayakkabı hazır etmek (Tokyo katiyen giyilmemelidir); patron üniforma veriyorsa ne âlâ, vermiyorsa lâcivert ve hâki renklerini tercih etmek (beyaz çok güzeldir, fakat çabuk kirlenir).
  • Seyire çıkıldığında gidilecek yer ezbere biliniyorsa haritaya lüzum yok. Hava raporu almak ve fırtına varsa patronu evvelden ikaz etmek gerekir. Gidilecek yer bilinmiyorsa, bir avam rota çizilmesi lâzımdır.
  • Patron tekneye gelmeden, forsun hazır etmek;
  • Teknede ilk ayak basacak yere bir paspas hazır etmeli, kirli ayakkabıları koymak üzere de teknenin boyuna göre bir sepet bulundurulmalıdır.
  • Şayet başka limanlara gidilecek ise, yan ve arka merdivenleri hazır ve fonksiyonel olmalıdır.
  • Güvertede yemek yeme âdeti varsa ve tekne boyu buna müsait ise, masa ve güverte iskemlelerinin hazır olması şarttır.
  • Yemek masasının üstüne bir lamba uydurulması;
  • Güneş kremi umumiyetle teknelerde bulundurulmalıdır.
  • Her tuvalete birden fazla tuvalet kâğıdı koymalı ve bol silme mendili el altında bulundurulmalıdır.
  • Seyirde güneş batarken, bayrağın mutlaka indirilmesi lâzım, marinada buna lüzum yok.
  • Yat sahibi tekneyi kullanıyorsa gemicinin akşam 19.00-20.00 arası içki ikram etmesi yahut içkileri ve buzu hazır etmesi lâzım.
  • Gece bir yerde demirlerken, teknenin etrafında dönebileceği kadar yer bırakması, demiri sağlam tutturduktan sonra da baş tarafa küçük bir demir feneri asması gerek.
  • Trafiği fazla olan limanlarda birkaç ışık daha açık bırakılırsa faydası olur.

 

 

  • Mürettebatın, patron ağ atmayı severse, onu hazır edip, atması gerekir.
  • Sabah, misafirler yahut tekne sahibi kalkmadan gürültü edilmez. Temizlik bile çok sessiz olabilirse, yapılır. Ekmek ve gazete alınabiliyorsa, ağ çektikten sonra bunlar olur.
  • Patron dalıyorsa, tüpleri, elbisesi, ağırlıkları, tüfekleri, zıpkın uçları ve aksesuarları; sörf yapıyorsa, yelkeni ve sörf board’u; su kayağı yapıyorsa, onunla ilgili tek çift kayak, ip, can yeleği ve giyiyorsa, lastik kıyafeti ve eldiveni; balık tutuyorsa, balık takımı taklavatı, oltalar, iğneler, kurşunlar, kova, bıçak yem vs. hazır edilir.
  • Gemiciler her sabah traşlı ve tertemiz, patronu ve misafirleri karşılamak mecburiyetindedirler.
  • Yanlışlıkla bir şey bozulursa mutlaka patrona bir eşref saatinde haber vermek lâzım.
  • Misafirlerin çocukları lastik botla oynamak isterlerse, lisani münasip ile verilmesi lazım.
  • Kaptan ve gemicinin adam yetiştirmekten korkmamaları gerekir.
  • Gemici veya kaptanların maaş ve ücretlerini sezon başı yerine, sene başında görüşmeleri, iki tarafın da menfaatinedir.
  • Sezon bitip, tekne çekilecekse ve devamlı bir yeri yoksa; vakitlice yer bulup, randevu alıp, patrona haber vermek lâzımdır.
  • Tekne çekildikten sonra, her tarafı havalanacak şekilde dolaplar, kapaklar, çekmeceler, lumbozlar, farş tahtaları açılıp, teknenin üstü sıkı sıkı kapatılmalıdır.
  • Makine, şanzıman, jeneratör ve icap ederse diğer ekipmanı (pirinçler, buzdolapları, air-condition, ocak fırın, şofben, radyo, telefon) kış rejimine alın.
  • Küçük setler ve TV’ler mutlaka çıkarılıp eve götürülmeli; bunlarla birlikte üst baş, havlular, çarşaf, battaniye ve buna benzer rutubet kapabilecek malzemeler de eve gitmelidir. Götürülemeyen elektronik cihazlar, haftada birkaç gün çalıştırılmalıdır.
  • Büyük tamir ve dışarıdan gelecek parçalar varsa, derhal zamanlama bakımından programa alınmalı.
  • Donabilecek sıvı cinsinden ne varsa, tahliye etmeli, bilhassa, tesisat borularında kalmış sular tehlike arz edebilir.
  • Rutubet alıcı tuz yahut bir cihaz gemiye yerleştirilmeli, imkânı var ise, yangına sebep olmayacak şekilde hafif hafif ısıtılmalı.
  • Pervane ve şaftın tutyaları yenilenmeli.
  • Geminin her türlü tulumba ve pompalarının çalışıp çalışmadıkları kontrol edilmeli. 
  • Demir zincirler galvanize edilmek üzere verilmeli.
  • Şayet arma, süs değil fonksiyonel ise, inceden inceye kontrol edilmeli, direkleri ne malzemeden olursa olsun, yukarıdan aşağıya dikkatlice tetkik edilmeli,
  • Her sene geminin sigortasının zamanında yapılması elzemdir. Tekne çekilirken, sigortaya haber vermek lâzımdır.
  • Kaptanlar unutmamalı ki, yatlar, patronların hem dinlenme aracı, hem keyif ettikleri ve misafir ağırladıkları yer, hem de iftihar ettikleri varlıklarıdır. Yatlar pahalı nesnelerdir. Bu kadar büyük fedakarlık yapan patron, yatıyla gezeceği kısa sürede baş ağrısı, yahut programsızlıktan zuhur eden aksamalar, haklı olarak istemez. Bu gibi olaylara sinirlenir.
  • Kaptan ve denizcilerin bir şeyi daha unutmamaları lâzımdır: Yatçılık dünyası küçüktür, daima yüz yüze gelinecektir. Dolayısı ile ihtilâflar ve ayrılmalar daima tatlılıkla olmalıdır. Bu politika gibidir; bakarsınız bir gün yine beraber çalışmak icap eder. Köprüler hiçbir zaman atılmamalıdır.
  • Netice olarak; başkasının adamını ayartmayınız. Adam size geçmek istiyorsa, patronunun müsaadesini alınız. Patronlar da yüz yüze gelmek mecburiyetindedir.